سایت روانشنـــاسـی بــالینــی

آغاز جلسه مشاوره

برای آنکه جلسه مشاوره با موفقیت انجام گیرد باید در آغاز مشاوره روش ها و فنونی به کار گرفته  شود که اضطراب مراجع را کاهش دهد و باعث شود و که بین مشاور و مراجع رابطه ی حسنه به وجود آید یعنی شرایطی ایجاد شود که در آن مراجع احساس امنیت و اطمینان کند و هیچ عاملی که برای او نگران کننده باشد وجود نداشته باشد و او با کمال راحتی و در یک جو گرم و پذیرا، مشکلات خود را بیان کند. برای ایجاد چنین حالتی اقدامات زیر توصیه می شود:

-باید مراجع را بدون قید و شرط و با کمال احترام پذیرفت.

-باید به مراجع اجازه داده شود که هر مطلبی که دارد بیان کند.

-باید به مراجع اطمینان داده شود که بحث های جلسه مشاوره محرمانه باقی می ماند و در این مورد، مشاور به قول خود عمل کند.

-در صورتی که مراجع شروع به صحبت نکند، آغاز سخن از طرف مشاور با مطالبی که مورد علاقه مراجع باشد، راه را برای شروع و ادامه صحبت و تخفیف اضطراب مراجع هموار می سازد.

-گوش دادم توأم با دقت به مراجع، اورا به ادامه ی صحبت ترغیب می کند.

-وجود محل مناسب وآرام با امکانات لازم، در ایجاد رابطه ی حسنه و موفقیت مشاوره، از اهمیت ویژه ای زیادی برخورداراست.

فنون مشاوره

پس از ایجاد رابطه ی حسنه و طرح مشکل به وسیله ی مراجع برای ادامه ی جلسه مشاوره باید مشاور به اقتضای شرایط از فنون مختلفی استفاده کند، این فنون عبارتند از :

• رهبری و سازمان دادن به جلسه مشاوره
• تکرار کردن
• روشن کردن
• مرور کردن
• تشویق
• مقاومت مراجع
• ارجاع
• گوش دادن
• بازگویی
• منعکس کردن احساسات
• سؤال کردن
• خلاصه کردن
• اطمینان دادن
• مکث
• سکوت
• پایان دادن جلسه مشاوره

 برای آشنایی با کاربرد هر یک از فنون  مشاوره فوق، به اجمال به تشریح آنها مبادرت می شود.

رهبری جلسه مشاوره

در جلسه مشاوره رهبری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چنانچه مشاور نتواند جلسه مشاوره را به درستی رهبری کند، چه بسا که از فنون مشاوره به موقع استفاده نشود و دستیابی به اهداف مورد نظر به سهولت میسر نشود. از طریق رهبری صحیح، میزان و حدود فعالیت های مشاوره و مراجع وهمچنین نحوه ی اداره ی جلسه مشخص می شود. مشاور باید با استفاده از سخنان و کاربرد فنون مناسب، مشاوره را درجهت نیل به هدف، هدایت کند.

سازمان دادن

سازمان دادن به جلسه مشاوره به معنای آن است که مشاور نحوه ی اداره جلسه مشاوره، مدت مشاوره، اهداف، محدودیت ها، و نقش مشاور و مراجع را مشخص می سازد. بنابراین لازم است که مشاور درابتدای نخستین جلسه ی مشاوره تمام موارد فوق را برای مراجع بیان می کند و از اینکه مراجع موضوع را کاملاً درک کرده مطمئن شود. راجرز با سازمان دادن به مشاوره مخالف است و آن را مخل ایجاد رابطه ی حسنه و موجب محدودیت می داند. ولی اکثر متخصصان، سازمان دادن را وسیله ای می دانند که مشاوره در قالب آن به سمت هدف پیش می رود و مانع از انجام اعمال پراکنده وسردرگمی و تکرار صحبت ها می شود.

تکرار کردن

یکی از فنونی که مشاور می تواند در هنگام سکوت مراجع از آن استفاده کند، تکرار کردن مطالب مراجع است.

تکرار جمله های مراجع به وسیله ی مشاور، فرصتی به مراجع می دهد تا هیجان های درونی او تخفیف یابد و موانع دیگری که باعث سکوت اوشده (ترس، احساس گناه، خشم و… ) از بین برود و او بتواند با تمرکز و نظم دادن به افکار خود مطالب مورد نظرش را بیان کند.

روشن کردن

در فن«روشن کردن» مشاورسخنان مراجع را توضیح می دهد ومعنا و مفهوم آنها را بیان می کند در این فن، هدف مشاور آن است که از طریق کلماتی که مراجع بیان می کند به عواطف و هیجان های او پی ببرد.

مرور کردن

در مواقعی مراجع به بحث های طولانی نامربوط می پردازد وبه علل مختلف نظیر ترس، عدم اعتماد وجود اضطراب، نمی تواند حواس خودرا متمرکز سازد و گاه بیان ذهنیات خود طفره می رود و سخنان اوپراکنده و از هم گسیخته است. در این مواقع، مشاور از فن«مرورکردن»استفاده می کند.

مرورکردن عبارت است از ربط دادن و گره زدن مطالب پراکنده از هم گسیخته مراجع، مشاور با مرور کردن به مراجع در تمرکز یافتن روی اصل موضوع و جلوگیری از نامربوط و پراکنده گویی کمک می کند. در مرور کردن، مشاور می تواند از کلمات و عبارت های مراجع استفاده کند، ولی به هیچ وجه نباید مطالب جدید عنوان کند.

تشویق در مشاوره

تشویق یکی از فنونی است که چنانچه به موقع و صحیح انجام شود، از نگرانی و ناامنی مراجع کاسته، و باعث تقویت رفتار مثبت وی و ادامه ی آن می شود. تشویق به صورت های مختلفی انجام می شود. استفاده از کلماتی نظیر «بلی »، «صحیح است»، «شما می توانید»و…، پیش بینی نتایج احتمالی مشاوره به منظور رفع مشکل، برقراری رابطه ی حسنه وپذیرش مراجع، وبالاخره، توجه دادن مراجع به اینکه دیگران نیز نظیر او مشکلاتی دارند، از جمله اقداماتی هستند که در فن تشویق در مشاوره، می توان از آنها استفاده کرد.

مقاومت مراجع در مشاوره

مقاومت مراجع حالتی است که وی در مقابل مشاور ایستادگی می کند، و مانع از پیشرفت مشاوره در جهت دستیابی به هدف های مورد نظر می شود. این وضعیت به صورت های مختلف دیده می شود: در حالت شدید به صورت عدم پذیرش مشاور از سوی مراجع ودر حالت خفیف به صورت بی میلی و بی توجهی به مشاوره و ادامه ی آن.